İnternetdən əvvəl həyat necə idi?

İnternetin yaranmasından əvvəl həyat indiki ilə müqayisədə tamamilə fərqli idi. Çox şey əvvəlki kimi qalır, lakin bəzi aspektlər kəskin şəkildə dəyişib. İnternet erası 1960-cı illərdə başladı. Hökumətin alimləri bu şəkildə məlumat ötürdülər. O dövrdə kompüterlər bütün otaqları tutan nəhəng maşınlar idi. Onları köçürmək mümkün deyildi. İstənilən kompüterdə saxlanılan məlumatdan istifadə etmək üçün insanlar onun olduğu yerə maşın sürməli, ya da poçtla maqnit lentləri göndərməli idilər. 

Maraqlıdır ki, bir neçə onilliklər əvvəl, 1900-cü illərin əvvəllərində Nikola Tesla "dünyada simsiz sistem" ideyasını irəli sürmüşdü. Alim Paul Otlet 1930 və 1940-cı illərdə bütün dünyada kitabxana kataloqlarında geniş istifadə olunan indeks kartlarından istifadə edən ilkin məlumat axtarışı alətini icad etdi (indiki OPAC onlayn ictimai domen kataloqunun yaranması ilə əvəz olundu).

Lakin ilk praktiki sxemlər 1960-cı illərə, Cozef Karl Robnett Liklider İnternetin ilk prototipi olan ARPANET-in əsasını qoyana qədər gözləməli oldu. İnternetin rəsmi doğum günü 1983-cü il yanvarın 1-dir. Bu gün TCP / IP protokolu rəsmi olaraq istifadə olunmağa başladı. Bundan əvvəl kompüterlərin müxtəlif şəbəkələrində standart qarşılıqlı əlaqə forması yox idi. TCP/IP protokolu müxtəlif növ maşınların bir-biri ilə “ünsiyyət qurmasına” imkan verirdi. O vaxtdan bəri bütün şəbəkələr universal bir dildən istifadə edərək ünsiyyət qura bilir. Məlumata aydın şəkildə daxil olmaq, alış-veriş etmək, işləmək və hətta biznesə başlamaq indiki qədər asan olmayıb. 

Pleylistlər əl ilə yaradılmışdı.İndi sevimli mahnılarınızın siyahısını hazırlamaq çox asandır. Siz hətta hazır pleylistləri tapa bilərsiniz. Ancaq İnternet ixtira edilməzdən əvvəl bunu əl ilə etmək lazım idi. Hər tərəfində 45 dəqiqə uzunluğunda olan boş bir kasetiniz (A tərəfi və B tərəfi) və bir kaset yazıcısı olmalı və mahnıları onun üzərinə qoymalı idiniz.

İş tapmaq üçün qəzet elanlarından istifadə olunurdu. Uyğun təklif axtarmaq üçün elanların olduğu səhifələrə baxmalı, bəyəndiyim elanların altını çəkməli və ya qəzetdən bir parça qoparmalı idiler. Əvvəllər küçələrdə iş elanları olan stendlər də var idi.

İnsanlar söhbət etmək üçün evlərindən çıxdılar. Əvvəllər YouTube, Instagram, WhatsApp, Twitter olmayanda söhbət etmək üçün evdən çıxmaq lazım idi. Evdən çıxmadan yeni insanlarla tanış olmaq mümkün deyildi. İnsanlar kinoya getmək, videokaset icarəyə götürmək və ya musiqi diski almaq üçün çölə çıxırdılar. İndi bütün bunları və daha çoxunu evdən çıxmadan edə bilərsiniz. Hətta Zoom platforması və ya video zənglər vasitəsilə bir-birini görmək mümkündür. Və əvvəllər fiziki mövcudluq və üz-üzə ünsiyyətdən başqa çıxış yolu yox idi.