Günəşin cazibə qüvvəsi Günəş sisteminin kənarındakı yad planeti tutdu

Günəş sistemimizin kənarında yerləşən soyuq və sirli Oort buludu yadplanetli ekzoplaneti gizlədə bilər. Bunu yeni araşdırmalar sübut edir. 1906-cı ildə astronom və sahibkar Persival Louell Neptundan kənarda günəş ətrafında fırlanan hipotetik nəhəng planet olan "Planet X"i axtarmağa başladı. Louell, Neptun və Uranın orbitlərində müşahidə etdiyi bəzi güman edilən bərabərsizliklərə əsaslanaraq, "Planet X"in varlığına əmin idi. Onun imanı nəhayət 1930-cu ildə Plutonun kəşfinə səbəb oldu. Baxmayaraq ki, elm adamları daha sonra cırtdan planetin Uranın orbitini demirik, Neptunun orbitinin cazibəsinə təsir etmək üçün çox az kütləyə malik olduğunu aşkar etdilər. Bu gün "Planet X" fərziyyəsi böyük ölçüdə təkzib olunur. Lakin bu, astronomların Günəş sisteminin ucqar guşələrində planetlərin axtarışını davam etdirməsinə mane olmur. Yeni araşdırmaya görə, hipotetik doqquzuncu planet Günəş sisteminin kənarında mövcud ola bilər, lakin Louellin proqnozlaşdıra biləcəyindən çox uzaqda. Beynəlxalq tədqiqatçılar qrupu bu yaxınlarda erkən günəş sisteminin qeyri-sabit səma mexanikası üçün bir model yaratmışdır. Onlar müəyyən ediblər ki, Günəşdən bir neçə yüz milyarddan bir neçə trilyon mil məsafədə uzanan nəhəng buzlu cisimlər toplusu olan Oort buludunda bir və ya bir neçə planet ölçülü cismin geridə qala biləcəyi ehtimalı var. Bu araşdırmanı təsvir edən yeni məqalə arxiv preprint serverində dərc edilib və hələ də ekspertlər tərəfindən nəzərdən keçirilməyib. 

Təxminən 4,5 milyard il əvvəl, Günəş sistemi yenicə formalaşarkən, cazibə qüvvəsi kosmik bilyarddakı toplar kimi tez soyuyan protoplanetar toz buludunun dağıntılarını səpələdi. Bəzən alimlərin fikrincə, böyük fraqmentlər - planet ölçüsündə - o qədər uzaqlara uçurdular ki, günəş cazibəsinin təsirindən yayındılar. Alimlər uzaq günəş sistemlərində sözdə "yarmaz planetlər" müşahidə ediblər. Tədqiqatçıların fikrincə, bu planetlərdən birinin öz sistemimizdə əmələ gəlməsi və Günəşdən uzaqlaşaraq Oort buluduna düşməsi ehtimalı təxminən 0,5% təşkil edir. 

Amma komandanın hesablamalarına görə, Günəşin cazibə qüvvəsi yad planeti Neptunun orbitindən çox-çox kənarda tuta bilərdi və indi Oort buludunun içərisindədir. Bunun ehtimalı təxminən 7% təşkil edir. Və əgər bu doğrudursa, o zaman Louellin çoxdan gözlənilən "Planet X" kimi obyekt hələ də mövcud ola bilər. Baxmayaraq ki, Neptunun orbitinə təsir etmək üçün çox uzaq olacaq. Bununla belə, tədqiqatçılar hesab edirlər ki, Oort buludu çox güman ki, daha kiçik buzlu obyektlərdən ibarətdir. Lakin Oort buludunun ölçüsünü və məsafəsini nəzərə alsaq, biz yəqin ki, orada nəyin gizləndiyini heç vaxt dəqiq bilməyəcəyik.