Artıq çəkisi olan insanların beynində “iştaha nəzarət mərkəzi” dəyişdirilib

Kembric Universitetinin alimləri sübut ediblər ki, iştahın idarə edilməsində iştirak edən əsas beyin bölgəsi olan hipotalamus, sağlam çəkiyə malik insanlarla müqayisədə, artıq çəkili və obez insanların beynində fərqlənir. Tapıntılar beyin quruluşu ilə çəki və qida qəbulu arasında əlaqəni dəstəkləyir.

Kembric Universitetinin alimləri sübut ediblər ki, iştahın idarə edilməsində iştirak edən əsas beyin bölgəsi olan hipotalamus, sağlam çəkiyə malik insanlarla müqayisədə, artıq çəkili və obez insanların beynində fərqlənir. Hazırkı hesablamalara görə, dünyada 1,9 milyarddan çox insan artıq çəkidən və ya piylənmədən əziyyət çəkir. Böyüklərin təxminən üçdə ikisi artıq çəkidən əziyyət çəkir. Bu, tip 2 diabet, ürək-damar xəstəlikləri, insult, xərçəng və psixi sağlamlıq ehtimalını artırır. 

Nə qədər yediyimizə və nə cür yemək yediyimizə genetikamız, hormonal tənzimləməmiz və yaşadığımız şərtlər də daxil olmaqla bir çox faktor təsir edir. Ac və ya tox olduğumuzu bildirmək üçün beynimizdə baş verənlər tam aydın deyil, baxmayaraq ki, araşdırmalar beynin badam ölçüsündə kiçik bir sahəsi olan hipotalamusun mühüm rol oynadığını göstərdi. İştahın tənzimlənməsində hipotalamusun roluna dair sübutların əksəriyyəti heyvan tədqiqatlarından əldə edilir. Onlar hipotalamusda müxtəlif hüceyrə populyasiyalarının ac və ya tox olduğumuzu bildirmək üçün birlikdə işlədiyi bir-biri ilə əlaqəli kompleks yolların olduğunu göstərir. Bu problemdən qaçmaq üçün, Dr.Braun və həmkarları, çəkisi az olan, sağlam çəki, artıq çəkili və obez insanları müqayisə edərkən hipotalamus funksiyasındakı fərqləri axtararaq, müxtəlif bədən kütləsi indekslərinə malik 1351 gəncin MRT beyin skanlarını təhlil etmək üçün maşın öyrənmə alqoritmindən istifadə etdilər. Struktur dəyişikliklərinin bədən çəkisindəki dəyişikliklərin səbəbi və ya nəticəsi olduğu hələ aydın deyil. Ancaq əvvəlki heyvan araşdırmaları göstərdi ki, yüksək yağlı pəhriz hipotalamusun iltihabına səbəb ola bilər ki, bu da öz növbəsində insulin müqavimətinə və piylənməyə səbəb olur. Siçanlarda bu cür iltihaba səbəb olmaq üçün üç günlük yüksək yağlı pəhriz kifayətdir. Digər tədqiqatlar göstərdi ki, bu iltihab heyvanların toxluq həddini yüksəldə bilər, başqa sözlə, toxluq hiss etmək üçün onlar adi haldan daha çox yemək yeməlidirlər. Tədqiqatçılar hipotalamusun ümumi həcminin gənc yetkinlərin kilolu və obez qruplarında əhəmiyyətli dərəcədə daha çox olduğunu aşkar etdilər. Həcmdəki bu fərqlər daha çox hipotalamusun aclıq və toxluq hissini tarazlaşdıran hormonlar ifraz etməklə iştahı idarə edən subregionlarında özünü göstərirdi. Hipotalamusun həcminin artmasının artıq çəkinin nəticəsi olub-olmadığını və ya daha böyük hipotalamuslu insanların əvvəlcə qida qəbulunun artmasına meylli olduğunu təsdiqləmək üçün daha çox araşdırmaya ehtiyac var. Bu iki amilin bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə olması, əks əlaqə dövrəsinə səbəb olması da mümkündür.