ARİF QULİYEV: 

HƏR PATRİOT ÜÇÜN ƏHƏMİYYƏTLİ GÜN: MİLLİ QURTAŞ VƏ DİRÇƏLİŞ GÜNÜ

15 iyun 2023-cü il Bayramın 30-cu ildönümü: Azərbaycan Respublikasının Milli Qurtuluş Günü

Arif Cəmil oğlu QULİYEV,

Hüquq elmləri doktoru, professor,

Kiyev Əqli Mülkiyyət və Hüquq Universitetinin konstitusiya,

beynəlxalq hüquq və ictimai hüquq fənləri kafedrasının professoru,

Ukraynanın əməkdar təhsil işçisi, Ukrayna  Ali  Təhsil MEA Akademiki

İnsanın doğulduğu gündən yaranan bayramlar var. Hər bir xalqın milli qurtuluş və oyanış anları olur. 15 iyun bütün Azərbaycan xalqı üçün əlamətdar bir tarixdir. Məhz bu gündə Azərbaycan xalqı öz dövlətini xilas etmək üçün ümummilli lider Heydər Əliyevə üz tutdu. Onun titanik fəaliyyəti nəticəsində cəmi bir neçə ilə hesablanan çox qısa müddətdə Azərbaycan minilliklərə bərabər inkişaf yolu keçib. Bu günə kimi dünyada hər şey qaydasında getmir və buna uyğun olaraq sarsıntılar Azərbaycana da təsirsiz ötüşməyib, lakin bizim mərd xalqımız əfsanəvi Heydər Əliyev kimi sarsılmaz və mərddir.

Tariximizin səhifələri

1991-ci ildə Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra ölkədə hakimiyyət böhranı yarandı, ayrı-ayrı şəxslər və qruplar arasında dövlətə nəzarət uğrunda mübarizə getdi, bu da ictimai həyatın bütün sahələrində xaosa səbəb oldu. Xalq yoxsullaşma ərəfəsində idi, sosial gərginlik artdı. Nəticədə 1993-cü ilin yayında real vətəndaş müharibəsi təhlükəsi yarandı. Müstəqilliyin ilk illərində ölkə müstəqillik yolu ilə gedə bilmədi. Üstəlik, bütün addımlar yeni problemlərin yaranmasına gətirib çıxardı və hakimiyyətin bəzi hərəkətləri suverenliyin itirilməsinə gətirib çıxara bilərdi. Sonra ölkədəki çaşqınlığı və Ermənistanın elan etmədiyi müharibəni dayandırmaq, qaçqınlar problemini tez bir zamanda həll etmək, respublikanın həyatını yoluna qoymaq lazım idi. Belə bir çətin dövrdə uzun illər öz müstəqilliyi uğrunda mübarizə aparan xalqın şüuraltı oyandı və xalqın xilası üçün məsuliyyəti Heydər Əliyevdən tələb etdilər. Azərbaycanın baş naziri olmuş, sonralar Heydər Əliyevə qarşı çevrilişin təşkilatçılarından biri olmuş üsyankar polkovnik Sürət Hüseynov zirehli texnika kolonnası ilə Gəncədən Bakı istiqamətində hərəkət edirdi. Əliyev qorxuya və riskə meydan oxuyaraq qiyamçıların qarşısına çıxır. O, yüksək nüfuzu və diplomatiyası ilə onları qardaş qırğınının dağıdıcılığına və təhlükəsinə inandırır. 

Bundan əvvəl Azərbaycan Konstitusiyasına ölkə prezidenti vəzifəsində işləmək üçün yaş həddi ilə bağlı maddə daxil edilmişdi ki, bu da Əliyevin yaşının bilavasitə ahıl olmasını nəzərdə tuturdu, lakin baş verən hadisələrə görə heç kim bu maddənin dəyişdirilməsinə şübhə etmirdi.

Azərbaycan xalqı ölkəni gözlənilən fəlakətdən xilas etmək üçün o vaxt Kreml hakimiyyəti qarşısında rüsvay olmuş Azərbaycanın görkəmli liderini Naxçıvandan dəvət etdi. Heydər Əliyev dəvəti şərəflə qəbul edərək iyunun 9-da Bakıya gəldi, ayın 15-də isə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin sədri seçildi.

1993-cü il oktyabrın 3-də isə Heydər Əliyev ölkə prezidenti oldu və özlərinə tarix yazan qlobal siyasi oyunçuların ssenarilərin həyata keçirilməsində kiçik dövlətlərin mübahisəsiz rolu ilə bağlı postulatları təkzib etdi.

Yeni dövr - dövlətin formalaşması mərhələsi

Heydər Əliyev Azərbaycanın rəhbəri kimi öz səriştəli fəaliyyəti ilə çox qısa müddətdə ölkədə sosial gərginliyin aradan qaldırılmasına, vətəndaş müharibəsinin qarşısının alınmasına nail olmaqla yanaşı, həm də müstəqil və güclü dövlət quruculuğu prosesinə start verdi. 

Amma bu illər Azərbaycan üçün ciddi sınaqlar dövrü idi: müstəqil dövlət kimi ayaqda qala biləcəkmi?! Zaman göstərdi ki, Azərbaycan xalqının milli ruhu sönməyib, xalqın layiqli lideri, irimiqyaslı dövlət xadimi olduğuna görə hər bir çətinliyə qalib gəlməyə qadirdir.

Hər bir dövlətin inkişafında görkəmli şəxsiyyətlər mühüm rol oynayır və oynayacaqdır. Cəmiyyətin və dövlətin həyatında mühüm rol oynamaq, xalqını irəli aparmaq üçün lider daim zirvədə olmalı, bütün imkanlarını cəmləşdirməyi, onlardan düzgün istifadə etməyi bacarmalıdır. Azərbaycan xalqı zəngin tarixə, mədəniyyətə, adət-ənənələrə malik böyük xalqdır. Amma təəssüf ki, tarixi proseslər elə getdi ki, son bir neçə əsrdə öz müstəqilliyi uğrunda mübarizə aparan Azərbaycan xalqı öz suveren dövlətini yarada bilmədi. Yalnız Heydər Əliyev hakimiyyətə gəldikdən sonra Azərbaycanda vəziyyət kökündən dəyişdi.

Ölkənin keçmiş şərəfsiz baş naziri Sürət Hüseynovun əli ilə dövlət çevrilişinə iyrənc cəhd edilib. Ona dəstək verən satqın dairələr öz qanunsuz əməlləri ilə Azərbaycan dövlətçiliyini ciddi təhlükə həddinə çatdırdılar. Heydər Əliyev özünəməxsus məharəti, siyasi məharəti ilə dövləti də bu sınaqdan çıxardı.

Mənfi düşmənin intriqaları

1995-ci ilin martında uğursuz çevrilişin tərəfdarları xüsusi təyinatlı polis dəstəsinin köməyi ilə yenidən cəhd etmək qərarına gəldilər. Və bu dəfə də Heydər Əliyevin məharətli hərəkətləri ilə konstitusiya quruluşuna qarşı hücum qətiyyətlə yatırıldı. Ölkədə ictimai təhlükəsizlik və sabitlik bərpa olundu.

1993-1996-cı illərdə Heydər Əliyev müstəqilliyin ilk illərində ölkənin keçmiş rəhbərliyinin utopik qərarlarının nəticələrinin aradan qaldırılması istiqamətində fəaliyyət göstərmişdir. Lakin Heydər Əliyevin fəaliyyəti təkcə yığılıb qalmış problemlərin həllinə deyil, paralel olaraq onun səyləri ölkənin gələcək inkişafına və dövlətçiliyinin möhkəmlənməsinə yönəlmişdir. Eyni zamanda, ölkənin siyasi çaşqınlıq vəziyyətindən çıxarılması və dövlətçiliyin inkişafı üçün əsasların bərpası məsələsi də var idi. Eyni zamanda, işsizliyin azaldılması və dövlətin gələcək taleyi üçün ictimai məsuliyyətin formalaşdırılması üçün əsaslı tədbirlər görülməli idi. Heydər Əliyev bütün bu məsələləri öz nəzarətində saxlayır və həll edirdi.

Çətinliklərin öhdəsindən gəlmək - ulduzlara doğru

1993-2003-cü onillik müxtəlif təhdidlər və təhlükələr yaşadı, gənc respublikaya təzyiqlər həddən artıq böyük idi. Heydər Əliyevin siyasi nüfuzu və vaxtında qəbul etdiyi qərarlar Azərbaycanın şəxsiyyətsiz dövlət vəziyyətinə düşmək təhlükəsini neytrallaşdırdı. On il ərzində Azərbaycan genişmiqyaslı iqtisadi islahatlar, ölkənin siyasi sisteminin və ictimai münasibətlərin humanistləşdirilməsi ilə paralel olaraq dövlətçiliyin qurulması, demokratik keçid və konsolidasiya yolu keçmişdir.

Ümummilli liderin aydın rəhbərliyi ilə 1994-cü ilin əvvəllərində Azərbaycanın silahlı qüvvələri işğal olunmuş bir sıra ərazilərimizi düşmən tapdağından azad edib. Ancaq ordu quruculuğunu yaxşılaşdırmaq üçün vaxt lazım idi. 1994-cü il mayın 12-də cəbhədə atəşkəs əldə olundu və ATƏT-in himayəsi altında ABŞ, Rusiya Federasiyası və Fransanın daxil olduğu Minsk Qrupu yaradıldı. Əliyevin o zamankı taktikasını qısa şəkildə ifadə etmək olar: “Müharibədə qalib gəlmək üçün güclü olmaq, ondan qaçmaq üçün isə müdrik olmaq lazımdır”.

Bu, müdrik dövlət başçısı, ulu öndər Heydər Əliyevin uzaqgörən siyasətinin əyani sübutu oldu. Ukrayna Prezidenti Leonid Kuçma ilə Heydər Əliyev arasında başlayan dostluq da vaxtında Azərbaycan rəhbərinə mənəvi dəstək oldu.

Heydər Əliyev Azərbaycanın rəhbəri kimi öz səriştəli fəaliyyəti ilə çox qısa müddətdə ölkədə sosial gərginliyin aradan qaldırılmasına, vətəndaş müharibəsinin qarşısının alınmasına nail olmaqla yanaşı, həm də müstəqil və güclü mütərəqqi dövlət quruculuğu prosesinə start verdi.

Ümummilli liderin Azərbaycan Respublikasına rəhbərlik etdiyi tarixi dövrdən keçən iyirmi ildən artıq müddətdə dövlətçilik və milli şüur, iqtisadiyyat və ictimai quruluş köklü transformasiyaya məruz qalmışdır. Ölkədə ictimai-siyasi həyatın sabitləşməsi, demokratik ənənələrin və təsisatların yaradılması və təkmilləşdirilməsi çox zəruri idi. Dövlət aparatı gücləndirildi və səmərəli dövlət idarəçiliyi institutları formalaşdırıldı. Cəmiyyətdə yeni davranış normaları, stereotiplər yaradıldı, yeni açıq və demokratik vətəndaşlıq formalaşdı. İqtisadi inkişafın əsas prioritetləri 1994-cü ildən başlayaraq Qarabağ cəbhəsində atəşkəs rejimi ilə formalaşdırılıb. Müstəqil dövlətin neft strategiyası yaradılıb və bunun əsası “Əsrin müqaviləsi”nin imzalanması ilə qoyulub. Böyük İpək Yolu layihəsində fəal iştirak etməklə Azərbaycanın regional logistika mərkəzi kimi rolunda dəyişiklik baş verib. Bundan əlavə, həyata keçirilən xarici siyasət modeli formalaşdırılıb, müasir, döyüşə hazır ordu yaradılıb. Bütün bunlar isə ona görədir ki, lazımi vaxtda ölkədə düzgün adam, peşəkar vətənpərvər hakimiyyətə gəlib.

Liderin fundamental məntiqi və uzaqgörənliyi müasirlərin uğurudur

Heydər Əliyev istər nəzəri səviyyədə, istərsə də praktiki olaraq bir sıra norma və dəyərlər toplusunu həyata keçirdi və nəticədə konsolidasiya edilmiş demokratiyanın canlı modeli yarandı. Heydər Əliyevin prezidentliyi dövründə ölkənin müasir inkişafı üçün möhkəm zəmin yaradılmış, Azərbaycanın qurulmuş dövlət kimi dərk edilməsi təmin edilmiş, Azərbaycanın müasir dünyaya gələcək sıçrayışı üçün şərait yaradılmışdır. Və bu da hamısı deyil.

Heydər Əliyev bütün Azərbaycan xalqı üçün xalqın milli dirçəlişi və ləyaqəti ilə bağlı olan o əbədi milli simvola çevrilmişdir. Ümummilli lider xalqın dəstəyinə arxalanaraq Azərbaycanı diz çökdürdü. Onun nəcib arzusu ideoloji əqidəsindən və siyasi üstünlüklərindən asılı olmayaraq hər bir azərbaycanlını xoşbəxt etmək idi. Yaxşı siyasətçi xalqı ona inandırmağa qadirdir, lakin Heydər Əliyev kimi böyük siyasətçi hər bir Azərbaycan vətəndaşını özünə inandırmağı bacarıb. O, milyonlarla insandan bir-birinə bağlı bir millət yaratdı.

İcazə verin, fikrimi deyim, əminəm: Heydər Əliyev sağ olsaydı, indiki Ukrayna böhranının həllində böyük vasitəçi missiyasını öz üzərinə götürərdi. Axı, hərbi əməliyyatların getdiyi, vətəndaş qarşıdurmasının açıq şəkildə ifadə olunduğu bir ölkəni idarə etmək çox çətindir...

Ukraynada çoxlu belə problemlər yığılıb, lakin təəssüf ki, biz hələ də onların lazımi səviyyədə həllini görmürük. Mən çox istəyirəm ki, Ukrayna xalqının müdrikliyi Azərbaycanda olduğu kimi bu çətin dövrdə də özünü göstərsin. Ukraynanın Heydər Əliyev kimi rəhbərlərinin xalqın bu gününə və gələcəyinə xidmət etməsi üçün ilk növbədə sülhün, vətəndaşların təhlükəsizliyinin və ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi üçün ölkənin daxili problemlərini həll etmək lazımdır.

Liderin iradəsi, nizam-intizamı və müdrikliyi vətənpərvərlər və gələcək nəsillər üçün örnəkdir

Prezident Heydər Əliyev özünə və tabeliyində olanlara qarşı çox tələbkar idi. Onun qoyduğu iş tempinə tab gətirmək üçün bunu yalnız peşəkarlar edə bilər. Və tezliklə müxtəlif səviyyəli həvəskarlar və müvəqqəti işçilər öz yerlərini tərk etməyə başlayacaqlar, yollarını liderlə ayaqlaşa bilən, ümumi problemləri həll etməyə həvəsli və bacaranlara verəcəklər. Əliyevin və onun komandasının hakimiyyətə gəlişi ilə bəşəriyyətin sivil birgəyaşayış sistemi transformasiya olunur və bu dövrün əsas amili Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin sülh yolu ilə həlli üzrə danışıqlar, onların həyat şəraitinin normallaşdırılması olacaq. milyonlarla qaçqın.

Azərbaycanda bugünkü əmin-amanlıq nəinki xarici düşmənlərə, hətta ölkədə qisas almaq, hakimiyyətə can atmaq, ölkəni parçalamaq cəhdlərindən çəkinməyən, terror aktları, dövlət çevrilişləri təşkil etməklə cəmiyyəti parçalamaq arzusunda olanlara da yaraşır. Heydər Əliyev və xalq dəfələrlə belə cəhdlərlə üzləşib.

Biz hər il liderimizin planlarının həyata keçirilməsinə, onun arzusuna - Vətənimizi firavan, bütöv və azad görmək arzusuna daha da yaxınlaşırıq! Bu yanaşma milli dövlətçiliyin, milli kimliyin və milli ləyaqətin, yəni Heydər Əliyev tərəfindən işlənib hazırlanmış azərbaycançılıq ideyalarının bütün komponentlərinin möhkəm təməlini qoyan şəxsiyyətin yeni sifətlərini açır.

Ümummilli lider Heydər Əliyev siyasi kursda davamlılığın möhkəm əsasını qoydu. Onun dövlət quruculuğu və iqtisadi dirçəliş sahəsində gərgin əməyi nəticəsində Azərbaycan ulu öndərin siyasi kursunun layiqli davamçısı Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə dünyanın sürətlə inkişaf edən bir sıra dövlətlərinə daxil olub.

Azərbaycan xilasında Heydər Əliyevə borcludur

İyunun 15-i Azərbaycan tarixinə Milli Qurtuluş Günü kimi daxil olub və bu, bütün Azərbaycan xalqının ümummilli lideri, çox qısa bir müddətdə ölkəyə müstəqillik qazandıran Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlişi ilə bağlıdır. iqtisadi və siyasi çıxılmaz vəziyyətdən çıxararaq müstəqil və güclü dövlətə çevirdi.

Bu gün Azərbaycan bir çox beynəlxalq birlik və təşkilatların üzvüdür. Azərbaycanın Avropa Şurasında uğurları göz qabağındadır. Heydər Əliyev siyasətinin layiqli davamçısı, onun vəsiyyətlərini yerinə yetirən İlham Əliyevin bu mötəbər ümumavropa təşkilatında parlaq çıxışları, erməni millətçiləri üzərində aparılan debatlarda rəhbərlik etdiyi qrupun inamlı qələbələri Azərbaycanda haqlı qürur hissi doğurur. hər bir Azərbaycan vətəndaşı. Bayramınız mübarək, hamımızın! Biz PATRIOT andına sadiq qalırıq.